Βέβαια,οφείλω εκ των προτέρων να πώ ότι θα άξιζε να γίνει μια ευρύτερη ανασκόπηση στις ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις γύρω απ τον έρωτα κι ίσως αυτό να αποτελέσει αντικείμενο κάποιου μελοντικού μου βίντεο.Σήμερα θα περιοριστώ στην τριγωνική θεωρία του έρωτα του Δρ/ρος Robert Sternberg.Η θεωρία αυτή δεν είναι ούτε η μόνη ,ούτε εξηγεί τα πάντα.Ωστόσο είναι αρκετά περιεκτική,απλή και σχηματική.Προσωπικά της αποδίδω διαστάσεις αλφάβητου γύρω απ το ερωτικό φαινόμενο.Ένα τέτοιο αλφάβητο θα ήθελα να φιλοξενείται σε κάθε εγχειρίδιο ερωτικής διαπαιδαγώγησης καθώς αναπαριστά ανάγλυφα τις ποιότητες της ερωτικής συντροφικότητας και θα μπορούσε να είναι μια πρώτη πυξίδα για κάθε ζευγάρι που ενδιαφέρεται για τη σχέση του.
Πριν προχωρήσω στην θεωρία,ανεβάζω το τραγούδι Come What May που γνωρίσαμε μέσα απ την ταινία Moulin Rouge του Βaz Luhrmann.Επιλέγω την βερσιόν με την Jackie Evancho και τους καναδούς τενόρους (Fraser Walters,Victor Michallef και Clifton Murray),μιας και φωνητικά τη θεωρώ πιο χαρισματική. Στην εικόνα,επεξεργάζομαι τους στίχους αυτής της βερσιόν με την τριγωνική θεωρία του έρωτα.
Όπως φαίνεται στο αριστερό μέρος της εικόνας ,η τριγωνική θεωρία μπορεί να αναπαρασταθεί με ένα τρίγωνο στις κορυφές του οποίου υπάρχουν οι βασικές ψυχικές ποιότητες που συνθέτουν την ερωτική παλέτα.Οι ποιότητες αυτές είναι η εγγύτητα (τη χρωματίζω με πράσινο),το πάθος (κόκκινο χρώμα) και η δέσμευση (γαλάζιο).
Με τον όρο εγγύτητα εννοούμε το πόσο κοντά (συναισθηματικά) νιώθουν και είναι οι δυο σύντροφοι.Η άνεση του να αποκαλύπτεται ο ένας στον άλλον,η θετική υποστήριξη του ενός απο τον άλλον,η στοργή και το ενδιαφέρον που δείχνει ο ένας στον άλλον είναι μέσα στα όρια της εγγύτητας.Αποτελεί το περισσότερο θυμικό (συναισθηματικό) στοιχείο της σχέσης και κατα μια άλλη διατύπωση είναι το θερμό συστατικό της.Άν θα θέλαμε να φανταστούμε μια ανθρώπινη σχέση που επικρατεί μόνο η εγγύτητα,αυτή θα ήταν η αμοιβαία συμπάθεια στα πλαίσια μιας πολύ καλής φιλίας.Η εγγύτητα αν και μόνη της δεν είναι έρωτας μπορεί να αποτελέσει αιτία για ερωτική σύνδεση.Είναι ,ίσως, το σημαντικότερο στοιχείο μιας σχέσης,αυτο απ το οποίο προκύπτουν πολλά προβλήματα αλλά και λύσεις σε μια σχέση.
Η επόμενη ποιότητα είναι το πάθος.Συνήθως το παραλληλίζουμε με τη σεξουαλική επαφή αλλά δεν είναι μόνο αυτό.(Παρακάτω θα αναφερθώ στην πρόσμιξη και των άλλων ποιοτήτων στο σέξ).Πάθος είναι εκείνη η ποιότητα που μας κάνει να θέλουμε την ακαριαία ένωση με το ταίρι μας,είναι και η φυσική έλξη αλλά και όλο εκείνο το σύμπλεγμα του "είμαι τρελά/παράφορα ερωτευμένος με κάποιαν/κάποιον".Αποτελεί την παρορμητική συνιστώσα του έρωτα ή αν προτιμάτε το καυτό στοιχείο της σχέσης.Το Ξεμυάλισμα (ο κεραυνοβόλος έρωτας) είναι μια μορφή συσχέτισης στην οποία επικρατεί μόνο (ή κατα κύριο λόγο) το πάθος.Βέβαια,το πάθος συνοδεύεται απο μεγάλη σωματική ένταση και είναι λογικό να μην μπορεί να διαρκεί μόνιμα σε μια σχέση γιατί θα κατέρρεαν σωματικά οι δυο σύντροφοι.Το να υποχωρεί το πάθος όσο προχωράει μια σχέση δεν είναι λοιπόν φθορά της σχέσης.Στιγμές πάθους μπορεί να ζεί ακόμα και ένα μακροχρόνιο ζευγάρι.Η φθορά επιτείνεται σε μια σχέση όταν αδυνατεί να αναζοπυρώσει στιγμές πάθους.Οι εκπλήξεις,αποδράσεις απ τη ρουτίνα,η νεαροποίηση του τρόπου που βλέπουμε τη σχέση μας,ευνοούν το πάθος.
Η τρίτη ποιότητα είναι η δέσμευση και αναφέρεται στην απόφαση που παίρνει κάποιος να αναπτύξει ερωτική σχέση με κάποιον άλλον αλλά και να διατηρεί την σχέση αυτή σε βάθος χρόνου.Φυσικά, η δέσμευση μπορεί να εξαρτάται απ τις άλλες δυο ποιότητες (η εγγύτητα ή το πάθος μπορούν να μας οδηγήσουν στην απόφαση σχέσης με κάποιο άλλο άτομο) αλλά σε δέσμευση θα μπορούσαν να οδηγήσουν και άλλοι παράγοντες όπως ανατροφή παιδιών,βιοποριστικές ανάγκες,κοινωνικές πιέσεις κλπ.Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δέσμευση αποτελεί το γνωστικό στοιχείο μιας σχέσης (αποφασίζουμε να σχετισθούμε άρα επεξεργαζόμαστε νοητικά την σχεσιακή προοπτική) ή αν προτιμάτε είναι το ψυχρό συστατικό.Μια συσχέτιση που θα επικρατούσε μόνο (ή κυρίως) η δέσμευση αποδίδεται με τον όρο κενή αγάπη. Εκφράσεις κενής αγάπης θα μπορούσαν να είναι ένα συνοικέσιο (τουλάχιστον στην αρχή του) ή ένας προκαθορισμένος (ωφελιμιστικά) γάμος.(Η συμπάθεια,το ξεμυάλισμα και η κενή αγάπη απεικονίζονται κοντά στις γωνίες του τριγώνου αφού αποτελούνται απο μόνο μια ποιότητα/χρώμα).
Άν αρχίσουμε να αναμιγνύουμε τις τρείς ποιότητες θα πάρουμε πιο σύνθετες διαπροσωπικές αποχρώσεις.Όταν "παντρεύεται" η εγγύτητα με το πάθος,τότε μιλάμε για τον ρομαντικό έρωτα.Οι δυο σύντροφοι είναι ταιριαστοί (ως εγγύτητα) και το πάθος είναι σχετικά φρέσκο άρα διαρκέστερο.Όταν συνδυάζεται η εγγύτητα με τη δέσμευση ,τότε μιλάμε για τον συντροφικό έρωτα.Σε αυτήν την περίπτωση το ζευγάρι βιώνει την εγγύτητα και επιθυμεί τη διατήρηση της σχέσης.Όπως είπα και πιο πάνω,το πάθος δεν θα μπορούσαμε να το αντέξουμε ούτε οργανικά,άν ήταν σε μόνιμη βάση.Το να αποκτά ,συν τω χρόνω,ο ρομαντικός έρωτας διαστάσεις συντροφικού έρωτα είναι κάτι εύλογο λοιπόν.Τέλος αν αναμιγνύαμε το πάθος με τη δέσμευση θα προέκυπτε ο άμυαλος έρωτας.Μια μορφή άμυαλου έρωτα είναι οι πρώτες αγάπες τις οποίες βιαζόμαστε να επισημοποιήσουμε πριν καν γνωριστούμε με τον άλλον.Πολλές φορές η απροσεξία (πάθος) μπορεί να φέρει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και αυτό (ανάλογα με το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο) να οδηγήσει σε βεβιασμένους γάμους (δέσμευση).
Τέλος,όταν εναρμονίζονται και οι τρείς ποιότητες στο μέγιστο βαθμό τους,τότε μιλάμε για τον ολοκληρωμένο έρωτα που πρακτικά αντιστοιχεί σε μια καλή εώς και ιδανική σχέση.Τέτοια ζευγάρια διατηρούν μια ισορροπημένη επικοινωνία,δεν μπορούν να φανταστούν ότι θα ευτυχήσουν οι δυο σύντροφοι όντας μακριά ο ένας απ τον άλλον και φυσικά το πάθος δεν απειλείται με εξαφάνιση αλλά μπορεί να αναζοπυρώνεται ακόμα μετά απο πολλά χρόνια συμβίωσης.Είναι πιο εύκολο να βρείς μια εξ'αρχής τέτοια σχέση απ ότι να διατηρείς μια τέτοια σχέση.Ή για να το πούμε διαφορετικά,ο ολοκληρωμένος έρωτας θέλει δουλίτσα (άρα συνεχές ενδιαφέρον) και απ τους δυο συντρόφους.Αξίζει όμως να γίνεται αυτή η προσπάθεια όχι μόνο για τους δυο συντρόφους αλλά και για τους απογόνους αυτής της σχέσης.Τα παιδιά χτίζουν τον ψυχισμό τους πάνω στο σχετίζεσθαι των γονιών τους και αντλούν πρότυπα του δικού τους σχετίζεσθαι απ την γονεϊκή σχέση.Δεν είναι θέμα λοιπόν μόνο του να βλέπουν οι δυο σύντροφοι πεταλούδιτσες και ρόζ συννεφάκια σε όλη τους τη ζωή αλλά πολύ περισσότερο το να παρέχουν αποτελεσματική αγάπη στα ίδια τα παιδιά τους,φροντίζοντας ακόμα και τις λεπτότερες ισορροπίες του ψυχισμού τους.
Όπως ανέφερα και πιο πάνω,συνήθως το σέξ το αντιστοιχίζουμε στην ποιότητα του πάθους.Το πάθος είναι ένας ευκολότερος και γρηγορότερος δρόμος προς το σέξ, είναι ίσως η πιο αφροδιασιακή ποιότητα.Ωστόσο,σεξουαλική έκφραση έχει και η εγγύτητα αλλά ακόμα και η δέσμευση.Σεξουαλικά προβλήματα που σαν αιτία έχουν τα προβλήματα στη σχέση , αφορούν κατα κύριο λόγο την εγγύτητα των δυο συντρόφων.Η εγγύτητα απελευθερώνει ακόμα περισσότερο τον έναν σύντροφο στον άλλον και έτσι η σεξουαλική επαφή δίνει περισσότερες ευκαιρίες στον οργασμό (και μάλιστα ακόμα περισσότερο στις γυναίκες).Το σέξ εγγύτητας ,έχει λιγότερη ένταση/βιασύνη αλλά περισσότερη τρυφερότητα ενώ ευνοεί και την εκφραστικότητα των δυο συντρόφων.Η εγγύτητα πέρα απο διάρκεια δίνει στο σέξ και τη δυνατότητα εξέλιξης μιας και όσο προχωράει ο χρόνος τόσο αποκαλύπτεται ο ένας σύντροφος στον άλλον.Σε ότι αφορά τη δέσμευση,αυτή μπορεί να λειτουργήσει ευνοϊκά ή και καταστροφικά στο σέξ.Άν οι δυο σύντροφοι είναι δεσμεύμενοι με ρυθμούς κενής αγάπης (συμφεροντολογικοί γάμοι, αναγκαστική αποφυγή απιστίας λόγο θρησκευτικών ή άλλων πιστεύω κλπ) τότε το σέξ τυποποιείται και περιορίζεται.Άν η δέσμευση είναι πιο ολοκληρωμένη και ριζώνει και στο πάθος (είμαι μοναδικά ερωτευμένος με τον άνθρωπο μου και τον επιλέγω γι αυτό) αλλά και στην εγγύτητα (νιώθω πιο απελευθερωμένος με τον συγκεκριμένο άνθρωπο ,απολαμβάνω περισσότερο το σέξ μαζί του-άρα επιλέγω τη δέσμευση μαζί του) τότε αποτελεί χαρακτηριστικό που επιβεβαιώνει και διατηρεί μια σπουδαία σχέση ακόμα και σεξουαλικά.
Καταλαβαίνουμε ότι με αυτή την σχηματική θεωρία μπορεί το ζευγάρι να έχει ανα πάσα στιγμή έναν αδρό μπούσουλα για το που βρίσκεται και προς τα που να προχωρήσει.Σίγουρα ο ρόλος των ειδικών δεν μπορεί να παραγκωνισθεί όσο καλά και αν μελετήσει κανείς είτε αυτήν τη θεωρία ή κάποια άλλη θεωρία.Μπορούν,όμως, οι δυο σύντροφοι, να συμμετέχουν πιο ενεργά και συνειδητοποιημένα σε γιορτές αληθινής αγάπης ,όπως αυτής του Πάσχα,και να αξιολογούν/αξιοποιούν καλύτερα ρομαντικά σύμβολα όπως μια πανσέληνο.Στο δεξιό μέρος της εικόνας έχω γράψει τους στίχους του Come What May,δίνοντας το χρώμα της ερωτικής ποιότητας στον στίχο που την εκφράζει.Όπως ένα όμορφο ερωτικό τραγούδι φτιάχνεται απο στίχους πάθους,εγγύτητας και δέσμευσης που δένονται αρμονικά στη μελωδία,έτσι και μια επιτυχημένη σχέση μπορεί να συνδυάζει τις ποιότητες αυτές, αρμονικά στους ρυθμούς της.
