Σέξ και συναίσθημα

Παρότι οι πιο ψυχο-προσεγγιστικές οπτικές στηρίζουν τη συνύπαρξη σέξ και συναισθημάτων (κι αναφέρομαι σε συναισθήματα ζευγαρώματος/συντροφικότητας) υπάρχει τουλάχιστον στην κοινή αντίληψη ο δυϊσμός μεταξύ σαρκικού(ζωώδους) σέξ και έρωτα.Μάλιστα μεγάλη αποδοχή βρίσκει η πεποίθηση ότι ο άντρας (κατα κανόνα) είναι πιο ζωώδης στο σέξ ενώ η γυναίκα πιο συναισθηματική.Σαφέστατα τόσο οι ανώτερες ψυχικές λειτουργίες όσο και η υπόλοιπη βιολογία μας σχετίζονται και με την ιδιοσυγκρασία των οργανισμών,την ιδιαιτερότητα τους δηλαδή που στην τελική συνιστά και τη μοναδικότητα τους.Έτσι γενικοί κανόνες με καθολική ισχύ δεν μπορούν να διατυπωθούν όχι μόνο για τον άνθρωπο αλλά και για όλα τα έμβια όντα.Στο κείμενο αυτό στηρίζομαι για άλλη μια φορά σε νευροχημικές/νευροψυχολογικές μελέτες που φωτίζουν την συνύφανση του σέξ και του συναισθήματος τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες.Δεν κρύβω ότι μέσα απο αυτές τις προσεγγίσεις ανακάμπτει η αισιοδοξία μου για το ότι ο ρομαντισμός δεν είναι μόνο ένα ιδεαλιστικό κύημα και εκφραστικό (μέσα απ την τέχνη) κίνημα αλλά σε ένα βαθμό έχει ή μπορεί να έχει και μια πιο επιστημονική τεκμηρίωση.Με άλλα λόγια η φύση εκτός απο σκληρή μπορεί να είναι και ρομαντική.

Αυτός ο ενθουσιασμός με οδήγησε στην επιλογή του δεύτερου μισού της εικόνας (κάντε κλίκ για μεγέθυνση),που είναι ένας πίνακας του Alex Gray με τίτλο Ocean of Love Bliss.Ο Alex Gray έχοντας ένα βουδιστικό φιλοσοφικό υπόβαθρο (Vajrayāna Buddhism ) ζωγραφίζει πίνακες με πνευματιστικό/ψυχεδελικό περιεχόμενο.Το βασικό του χαρακτηριστικό όμως είναι ότι όταν οπτικοποιεί τον άνθρωπο αναπαριστά και την ανατομία του σαν να τον έχει σκανάρει με κάποιο υπερσύγχρονο τομογράφο.Αυτός ο συνδυασμός σωματικής και ψυχοπνευματικής αναπαράστασης "κουμπώνει" καλύτερα πιστεύω με τις νευροψυχολογικές/νευροχημικές απόπειρες αποκωδικοποίησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Σε προηγούμενο κείμενο μου είχα αναφερθεί στα μοντέλα του σεξουαλικού κύκλου που είχαν διατυπωθεί κατα καιρούς.Οι Masters & Johnson γύρω στο 1966 είχαν προτείνει το μοντέλο EPOR (Excitation,Plateau,Orgasm,Resolution) που παρότι εμπλουτίσθηκε και τροποποιήθηκε απο άλλους ερευνητές (όπως η Kaplan,to 1972,που πρότεινε την φάση Desire και την σύμπτυξη των φάσεων Plateau και Orgasm στην φάση Orgasm,άρα το EPOR έγινε DEOR)
το μοντέλο των Masters & Johnson εξακολουθεί να είναι το περισσότερο διαδεδομένο μοντέλο αναφοράς τουλάχιστον σε ερευνητικό επίπεδο.Το μοντέλο αυτό εικονίζεται στο πρώτο μισό της εικόνας μου τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες.Χαρακτηρίζεται απο την πρώτη φάση της σεξουαλικής έξαψης (excitation ή excitement phase) κατα την οποία η σεξουαλική επιθυμία σωματοποιείται μέσα απ την νευροαγγειακή διέγερση των γενετήσιων περιοχών τόσο στον άντρα όσο και στην γυναίκα.Το επόμενο στάδιο του Πλατώ είναι μια ενδιάμεση ζώνη μεταξύ διέγερσης και οργασμού.Η διέγερση έχει αγγίξει τα υψηλότερα επίπεδα της και υπάρχει η αναμονή,η προαίσθηση,της ύψιστης ηδονής του οργασμού.Ακριβώς μετά ακολουθεί ο οργασμός που σωματικά χαρακτηρίζεται απο ρυθμικές μυϊκές συσπάσεις (μύες πέους,κόλπου και μυοεπιθηλιακά κύτταρα μαστού),την εκσπερμάτωση και τελικά την απογείωση του ηδονικού βιώματος.Τέλος έρχεται η φάση της χαλάρωσης (Resolution phase) όπου το σώμα επανέρχεται στους αρχικούς του ρυθμούς ενώ προδευτικά η οργασμική ικανοποίηση δίνει τη σκυτάλη της σε μια αίσθηση χαλάρωσης,αποφόρτισης,ηρεμίας.

Όπως φαίνεται και απ τα αντίστοιχα διαγράμματα ο άντρας λίγο-πολύ έχει τον οργασμό στο τσεπάκι του,τον έχει πιο διασφαλισμένο,πιο σίγουρο σαν εξέλιξη.Βέβαια μετά απο αυτόν ακολουθεί η ανερέθιστη περίοδος όπου δεν μπορεί να έχει στύση και αυτή διαρκεί απο μερικά λεπτά εώς και πολύ περισσότερο χρόνο,ανάλογα με την ηλικία,τη σωματοψυχική κατάσταση του και την ελξη που του ασκεί η σύντροφος του (είτε γιατί είναι καινούριο κοσκινάκι είτε γιατί διαχέει μια πολλά υποσχόμενη θηλυκότητα).Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι σε γενικές γραμμές ο άντρας φαίνεται να ανάβει γρηγορότερα αλλά και να σβήνει γρηγορότερα απ ότι η γυναίκα.Αυτό το φαινόμενο δεν είναι ασύμβατο με έναν πιο συγχρονισμένο οργασμό και σε καμμιά περίπτωση δεν αποτελεί αιτία για μονοπώλειο συντροφικής οργασμικής απόλαυσης στον έναν απ τους δυο εραστές.Άν εξαιρέσουμε την πρόωρη εκσπερμάτιση που απαιτεί μια πιο ειδική αντιμετώπιση η οποία δεν εστιάζεται μόνο στον άντρα αλλά συνολικά στο ζεύγος ή μιας ανοργασμικής παθολογίας που πάλι αντιμετωπίζεται σαν θέμα ζεύγους,σε κάθε άλλη περίπτωση ο αμφότερος οργασμός (έστω και με τη χρονική διαφορά) επαφίεται στην μεθοδολογία,προσαρμογή και τελικά στον σεξουαλικό/ερωτικό διαλόγο που αναπτύσεται ανάμεσα στους δυο εραστές.

Στη γυναίκα υπάρχουν τρείς (χοντρικά) παραλλαγές στον σεξουαλικό της κύκλο,όπως φαίνεται και στο διάγραμμα.Η πρώτη που είναι και η πιο συνήθης,διαθέτει ένα σεβαστό πλατώ και τουλάχιστον έναν βαθύ οργασμό.Λέω τουλάχιστον γιατί στην γυναίκα δεν εμφανίζεται κάποιο αντίστοιχο φαινόμενο με αυτό της ανερέθιστης περιόδου του άντρα,άρα κάλλιστα θα μπορούσε να βιώσει και παραπάνω απο έναν οργασμούς χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτό το απαιτεί η γυναίκα για να νιώσει περισσότερη ικανοποίηση.Στην δεύτερη παραλλαγή η φάση του πλατώ είναι πιο μειωμένη ενώ ο οργασμός της έχει την μορφή πολλών αλλά μικρότερων οργασμών σε σχέση με την προηγούμενη μορφή.Τέλος η τρίτη εκδοχή που δεν είναι τόσο συχνή,θέλει τη γυναίκα να φτάνει μέν στον οργασμό αλλά ξαφνικά να τον χάνει αποδίδοντας συνήθως αυτήν την απώλεια σε σκέψεις με στρεσσογόνο περιεχόμενο ('αααα..πρέπει να ετοιμάσω φαγητό" ή "ήρθε ο λογαριασμός τηλεφώνου" ή "αυτό που είπες με άγχωσε" ).Σε γενικές γραμμές η γυναίκα φαίνεται να έχει έναν πιο παρατεταμένο σεξουαλικό κύκλο ενώ η μετάβαση απ το οργασμικό πεδίο στην φάση της χαλάρωσης φαίνεται να είναι λιγότερο απότομη (σε σχέση με του άντρα) και να γίνεται πιο σταδιακά.

Νευροχημικά τόσο στον άντρα και πολύ περισσότερο στην γυναίκα κατα την διάρκεια του οργασμού υπάρχει μια εκτίναξη της ωκυτοκίνης στα επίπεδα του πλάσματος.Αυτή έχει συσχετισθεί τόσο με μια περιφερική δράση (προωθητικά κύμματα εκφορητικών οδών σπέρματος αλλά και συσπάσεις κολπικού τοιχώματος) ωστόσο έχει και μια κεντρική επίδραση,ένα βιωματικό περιεχόμενο,αυτό της συναισθηματικής πρόσδεσης.Για την γυναίκα υπάρχει ομοφωνία απόψεων ότι κατα την οργασμική φάση έχουμε αυτήν την έκκριση ωοκυτοκίνης.Για τον άντρα παρότι δίνεται απο κάποιους ερευνητές μεγαλύτερη βαρύτητα στις μεταβολές της προλακτίνης (THC Kruger,P Haake,D Chereath κλπ) σημειώνεται και απο αυτούς η αύξηση της ωκυτοκίνης κατα τον οργασμό.Σε ότι αφορά την κεντρικότερη (εγκεφαλική/συμπεριφορική) θετική επίδραση της ωκυτοκίνης σε συναισθήματα ζευγαρώματος έχει παρατηρηθεί και σε πειράματα που έγιναν σε πειραματόζωα αλλά και σε εξωγενή χορήγηση ωοκυτοκίνης σε ανθρώπους τόσο απο Meyer, Dixie (2007) όσο και απο την H.Fisher σε μετρήσεις επιπέδων ωοκυτοκίνης σε ζευγάρια με σταθερότερη σχέση.Ακόμα λοιπόν και ο άντρας στην πορεία του προς την οργασμική κορύφωση βιώνει έντονη πρόσδεση προς τη σύντροφο του ανάλογη με αυτήν που βιώνει και η γυναίκα.Η διαφορά είναι ότι ο οργασμός της γυναίκας είναι λίγο πιο σύνθετος,πολυμορφικός και μάλλον παρατεταμένος πράγμα το οποίο σε συνδυασμό με την ευχερέστερη ωκυτοκίνη που έχει απ την φύση της (η ορμόνη αυτή παίζει σπουδαίο ρόλο και κατα τον τοκετό στις συσπάσεις της μήτρας,και κατα την γαλακτοφορία στις συσπάσεις μυοεπιθηλιακών κυττάρων στο μαζικό αδένα αλλά συνδέεται και με τον έντονο δεσμό που αναπτύσεται μεταξύ μητέρας και βρέφους) δίνει μια μεγαλύτερη διάρκεια της ανάγκης για πρόσδεση με τον σύντροφο της και κατα την διάρκεια του σεξουαλικού κύκλου.Έτσι λοιπόν ο άντρας μπαίνοντας πιο απότομα στην φάση της χαλάρωσης αποδεσμεύεται απ τις αιχμές ωκυτοκίνης και άρα απ την πολλή έντονη ανάγκη για πρόσδεση και νευροχημικά τη σκυτάλη την παίρνει η σερετονίνη που είναι ακριβώς η νευροδιαβιβαστική ουσία που σχετίζεται με την χαλάρωση,το αίσθημα πληρώτητας και την ηρεμία.Βέβαια εκείνη την ώρα η γυναίκα μπορεί να είναι ακόμα στην πορεία προς την οργασμική της κορύφωση και σίγουρα υπο την επίδραση της ωκυτοκινικής ψυχολογίας.Έχει ανάγκη της αγκαλιάς,τρυφερότητας ή και παράτασης της σεξουαλικής διέγερσης (πχ με δακτυλικό ερεθισμό της κλειτορίδος) και πολλές φορές παίρνει και μια εμβρυϊκή στάση (ψιλοκαμπουριασμένη με μαζεμένα τα πόδια της) στο κρεββάτι.Θα μπεί και αυτή στην σερετονική φάση απλά θα μπεί λίγο αργότερα και με πιο βραδείς ρυθμούς.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι όποιος τελειώνει πρώτος δεν θα πρέπει να αφήνει τον άλλον στα κρύα του λουτρού καθώς οι διακυμάνσεις των συναισθηματικών αναγκών φαίνεται ότι είναι ανάλογες και στα δυο φύλα κατα την διάρκεια του σέξ,απλά διαφέρουν στους ρυθμούς εναλλαγής.Μια άλλη διάκριση των φάσεων του σεξουαλικού κύκλου θέλει τα στάδια απ την αρχική ερωτοτροπία εώς το πλατώ σαν την Foreplay phase (προκαταρκτικά),την πορεία προς την οργασμική κορύφωση και τον οργασμό σαν Orgasmic play και την φάση που ξεκινάει μετά τον οργασμό σαν Afterplay.Εκεί που δείχνουμε λίγο "τσιγκούνηδες" οι άντρες είναι στο Foreplay (χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άντρες που το κάνουν και το απολαμβάνουν κιόλας) το οποίο είναι ένα στάδιο που θα μπορέσει να φέρει πιο κοντά χρονικά τους οργασμούς των δυο συντρόφων.Ατμόσφαιρα φλέρτ,ερωτικός λόγος,αισθησιακό μασάζ,χάδια και φιλιά σε όλο το σώμα της γυναίκας με μια προοδευτική επικέντρωση σε μαστούς και κλειτορίδα μπορούν αφ'ενός να συντηρούν μια πιο ήπια και συνεχή διέγερση σε εμάς και αφετέρου μια διευκόλυνση στο να μπεί στην φάση Πλατώ η γυναίκα.Ο ταυτόχρονος οργασμός δεν είναι ούτε υποχρεωτικός ούτε δείκτης για το πόσο καλά λειτουργεί η σχέση.Σίγουρα όμως μια πιο συγχρονισμένη και αμοιβαία ηδονή κορύφωσης έχει την δική της νοστιμάδα και το επιμελές Foreplay είναι μια καλή οδός γι αυτό.Βέβαια αυτή η "τσιγκουνιά" που ενίοτε δείχνουμε στο Foreplay δεν είναι τόσο βαρύ πλήγμα όσο η απουσία που επιδεικνύουμε στο Afterplay.Μιλάμε για την χρονική περίοδο όπου υπάρχει ένας συνδυασμός και μια μετάβαση απ την μέγιστη ψυχοσωματική ηδονή,τα συναισθήματα έντονης πρόσδεσης και ανάγκης για τρυφερότητα προς την ηρεμία.Εκεί ο άντρας ή σηκώνεται και φεύγει (για κατούρημα ή για το σπίτι του) ή γυρνάει απ την άλλη πλευρά και κοιμάται εγκαταλείποντας συνήθως τη σύντροφο του στο μέσο ή ακόμα χειρότερα στους πρόποδες της ηδονικής πορείας.

Η περίοδος Afterplay που συνδυάζει ικανοποίηση,πληρότητα και χαλάρωση και που έχει πρόσφατη την ωκυτοκινική πρόσδεση είναι τελικά μάλλον η σημαντικότερη και η ερωτικότερη για μια σχέση.Ο καθηγητής ψυχιατρικής Ν.Βαϊδάκης στο βιβλίο του η σεξουαλική συμπεριφορά του ανθρώπου,χαρακτηρίζει ψυχολογικά την περίοδο αυτή σαν "κυματοθραύστη των προβλημάτων ζεύγους" και όχι άδικα όπως καταλαβαίνουμε απ την νευροχημεία στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω.Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το να βιώνουμε ταυτόχρονα τον οργασμό είναι μάλλον ελάχιστης ή και ανύπαρκτης σημασίας για την ουσία της σχέσης εφόσον όμως είμαστε μαζί σε ότι ακολουθεί τον οργασμό. Και όταν λέω μαζί εννοώ μια τρυφερή σωματική επαφή και όχι απλά μια συνύπαρξη δυο σωμάτων όπου το ένα κοιμάται και το άλλο μαραζώνει ανικανοποίητο τελικά.